Ne Budapest – UNË JAM RRUGA, E VËRTETA E JETA

Ky artikull eshte shkruar nga nje miku im Prof. Dr. Musa Ahmeti i cili sebashku me gruan Etleven jetojne prej vitesh ne Budapest. Jane te dy specialiste te studimeve mesjetare. Artikulli i meposhtem eshte botuar separi ne Gazeten Dielli. Po e rivendos ketu sepse ka informacion me vlere dhe nje perjetim i vecante.

Budapesti është një nga metropolet më të bukura të Europës. Është shumë i veçantë me arkitekturën perandorake mesjetare dhe atë bashkëkohore, me një popullsi të civilizuar me kulturë të lartë dhe shumë miqsore, e cila shquhet për traditën e solidaritetit dhe respektimin rigoroz të ligjit. Qyteti frymon lirshëm me Danubin që e ndan përmes, me urat e bukura që lidhin dy brigjet, dy jetët, të lashtën me bashkëkohoren.Nuk e kishim menduar ndonjëherë që këtë qytet me një mori turistësh, me një gumëzhimë e lëvizje njëzet-e-katër-orëshe ta shikonim të boshatisur: pa lëvizje, pa njerëz, pa turistë, pa studentë e nxënës, pa qytetarë e mysafirë nga të katër anët e botës. Edhe kjo ndodhi! Ndodhi atëherë kur më së paku pritej. Lajmet për përhapjen e një Pandemie në shkallë botërore, në Hungari, në përgjithësi, dhe në Budapest, në veçanti, u pritën me dyshime derisa “kurba” filloi të pushtojë qytete e shtete. Qeveria hungareze mori masa të menjëhershme. Filloi aplikimi i lëvizjeve të kufizuara, gjë e pamenduar ndonjëherë, kujdesi i shtuar dhe përfundimisht mbyllja. Qyteti nuk frymonte më me gjallërinë e mëparshme. Rrugët e bukura, që shkëlqejnë nga pastërtia mbetën bosh! Nuk kishte as edhe një njeri të vetëm, përveçpolicisë. Banorët e Budapestit, filluan të zbatojnë me përpikmëri dhe korrektësi tërë udhëzimet qeveritare. Mbyllja në apartamente, shtëpi e vende të tjera u menduan se do ishin për një kohë të shkurtër, të përkohshme. Nxënës e studentë, punëtorë e bujqër, turistë, mysafirë etj, u mbyllën me një qetësi të admirueshme duke u kujdesur për shëndetin e tyre fillimisht dhe të tjerëve pastaj.

SHQIPTARËT NË BUDAPEST

Ne, një familje shqiptare, e ndodhur mu në zemër të Budapestit (në sheshin e Bazilikës), e përjetuam boshllëkun e pamenduar ndonjëherë, mjaft rëndë. Të mësuar me lëvizje të shumta, me punë në shkollë, universitet dhe angazhime të tjera ditore publike e zyrtare, u ndodhëm të befasuar. Komunikimi me shqiptarët që jetojnë në Budapest e Hungari, ishte vetëm me celularë! (Në Hungari jetojnë rreth tri mijë shqiptarë. Pjesa dërmuese janë bukëpjekës nga Kosova, disa familje nga Shqipëria, një numër i vogël nga Maqendonia dhe Lugina e Preshevës. Në këtë numër nuk janë llogaritur edhe rreth 350 studentë nga trojet shqiptare në të gjitha nivelet e studimeve të cilët janë krenaria jonë). Nga dita e parë e deri me sot, për fat të mirë, sipas informatave që ne kemi, nuk kemi asnjë të infektuar, e as të vdekur në komunitetin shqiptar në Hungari.Nga dritarja e apartamentit shikonim (duke filluar që nga 11 marsi) ardhjen e pranverës! Lulet e gjethet që zbukuronin rrugët dhe Sheshin e Lirisë që e kemi afër. Kjo ishte pakuptueshme për ne, si lulet, gjethet, bari dhe aromat e mrekullueshme pranverore të mos i shijonim dot. Ti shikonim, por mos t’i preknim, mos t’i ndjenim? Fëmijët filluan mësimin në platformën shkollore “Online”  ashtu si edhe Etleva.  Ne, me Etlevën, për të “vrarë kohën” iu kthyem mesjetës. Kjo sikur na bënte të shikojmë Budapestin nga një prespektivë tjetër, të rëndë, të zymtë dhe shumë krenar.

Nuk po kontrollonim kohën, nuk po pajtoheshim me mbylljen brenda apartamentit, por duke parë të tjerët, fqinjët, kolegët, mjekët… policët, e mbanim veten, me shpresë se neser do kemi një “lajm të mirë” që kjo “ëndërr e keqe dhe e papritur” iku. Ditët po iknin njëra pas tjerës, filluan numërimet e të infektuarve, të të shëruarve dhe të vdekurve! (Gjej rastin të shënoj informacionet zyrtate për Hungarinë rreth Pandemisë COVID 19: në karantinë: 8.805 persona, të infektuar: 4.027; të shëruar: 2355 dhe të vdekur: 551). Edhepse vetëm 250 metra larg Universitetit, apo 375 metra larg Danubit, ne filluam të lëshonim imagjinatën tonë, se si ishin apo dukeshin ato… dhe të tjerat, sheshet, rrugët, klubet, parqet, shkollat, këndet e lojërave, palestrat e shumta sportive, llixhat e mrekullueshme me ujin e tyre kurues, metrotë, dyqanet, restorantet… Na dukej sikur nuk kishim qenë ndonjëherë…

LIRIA PAS MBYLLJES

Dhe pas 64 ditësh mbyllje (më duket fjalë e rëndë izolim total) filluam të frymonim! Dalja e parë, ishte e çuditshme! Nuk po mësoheshim me dritën e fortë të diellit, me ajrin që të përkëdhelte me dashuri, sikur dëshironte të largonte tërë ato ditë zymtësi apartamenti. Çuditërisht, bashkëqytetarët ishin tërë me maska, me doreza, me syze (një modë e re do thoshte Hana)… uleshin në distancë, mbanin radhë kudo dhe kishin fituar një durim të pabesueshëm… Kjo na bëri shumë përshtypje. Kishim afër furrtarët hasjanë, miq e shokë të Argit. Na kishte marrë malli për ta, për Kamerin, Dinin e vëllëzërit e tjerë, të cilët gatuanin sipas porosisë për ne dhe të tjerët. Ishin të palodhshëm, të dashur dhe shumë korrektë.

Pamë Danubin nga Ura e Luanëve. Ishte i qetë. Nuk kishte as edhe një anije, varkë apo motoskaf! Nuk e kishim parë asnjëherë më parë të tillë… Buzë tij, qëndronte hijerëndë “Ura e Luanëve,” “Akademia Hungareze” dhe “Kisha e Shën Anës” të ndërtuara nga filantropë e biznesmenë shqiptarë, dy të parat nga familja e mirënjohur Sina dhe e treta (kisha e Shën Anës nga prifti shqiptar Gjergj Vladani). Rrugës, edhepse ishin hequr masat e ndalimit të lëvizjeve, nuk kishte lëvizje, turistë, qytetarë…. Jo vetëm në rrugë e kudo përreth, por edhe në shpirt ndjehemi bosh tha Ina me humorin e saj të hollë.

OPTIMIZËM: UNË JAM RRUGA, E VËRTETA E JETA

U ndalëm para Bazilikës, nga ku shihnim dritaret e apartamentit tonë, duke shikuar mbishkrimin ballor: “Ego sum via veritas et vita. /Unë jam rruga, e vërteta e jeta“ e ndjemë se sa të afërt kishim qenë me Zotin. Tërë kohës, me përkushtim e dëshirë kishim lexuar librat e shenjtë të kohës, por edhe të mesjetës. Dokumentet, dorëshkrimet, inkunabulat, librat antikuarë, të cilët mbushin raftet e bibliotekës sonë. Lexuam edhe mënxyra nga e kaluara që më parë, na dukeshin si përralla. Tani që i përjetuam vetë, besimi në Zotin, në të vërtetën, në shpirtin e shenjtë u bë diçka e kapshme, e afërt dhe e dashur thënë më mirë e pandashme në jetën tonë të mbetur për ta jetuar.Gjatë tërë kohës, prej më shumë se dy muaj (saktë 64 ditë), frika e vdekjes ishte e pranishme te shumica e atyre me të cilët bisedonim. Një frikë nga ajo që nuk kemi qenë të mirë, nuk kemi bërë vepra të mira, nuk kemi respektuar dhe nderuar tjetrin sa duhet, nuk kemi besuar sa duhet në Zotin, po na gërryente nga brenda. Qetësia e vetme ishin librat e shenjtë.

BASHKË GJITHNJË E MË TË FORTË

Jeta, dëshira për të jetuar, u bë një nga qëllimet parësore, duke bërë çfarëdo që na jepte rasti për të mundur të keqen. Solidarizimi, bashkëpunimi, adhurimi u bënë gjëra të përditshme. Ne filluam të kuptojmë dhe shikojmë botën me një sy tjetër. Kjo gjë, sot na bën të ndjehemi, shumë më të përgjegjshëm për besimin, për Zotin, për të vërteten, duke ndjerë se bashkarisht mund të ngadhnjejmë mbi të keqen. I gëzohem qëndrimit të mrekullueshëm të Inës, Argit e Hanës, të cilët me sjellje shembullore na ndihmuan të përballoljmë më lehtë çdo gjë, dhembje, mërzi, dashuri, pritshmëri…

Sot, shikon më pak lëvizje se një vit më parë; shikon bashkëqytetarë që me durim presin radhën në dyqan, në klub, në metro, në bus… kudo:një ves ky i ri i sjelljes së njerëzve i imponuar nga e keqja, që po duket se po bëhet përditshëri.Nga këtu ne ndjekim zhvillimet në Shqipëri e Kosovë e gjetiu. U gëzuam kur morëm informacion se me datën 15 qershor mund të udhëtohet me avion në Tiranë e Prishtinë. Ndjejmë mall, për familjarët, të dashurit tanë, kolegët e punës, stafin, gjuhën… për çdo gjë.

Jeta ka filluar t’i kthehet normalitetit, ngadalë, por me hapa të sigurtë. Rrugët, sheshet, klubet, bibliotekat, arkivat, universitetet, shkollat, muzetë, llixhat… kanë filluar të hapën ose po bëhen gati të hapen.Sjellja e bashkëqytetarëve budapestas është e mrekullueshme! Kemi ndryshuar të gjithë. Ndjejmë përgjegjësi për tjetrin, kuptojmë më mirë hallexhiun, respektojmë më shumë veten dhe ligjin… të gjitha këto, për hir të një të ardhmeje të bukur, të ndritshtme, për hir të jetës!

Share
Share

Burri me bluza me vrima!

Perpara ca vitesh u takova me dike qe jeton ne anen tjeter te Kanadase. Miq te perbashket, qellim i perbashket. Ngjitem ndersa beme biseda. Te dy me nga nje femije te se njejtes moshe. Ai i me i madh se une, femije i nje inxhinieri qe kishte pare shume vende te botes qe femije per shkak te punes se babait. I lindur ne nje nga vendet skandinave dhe i vendosur perfundimisht ne nje nga provincat e Atlantikut. Vjen here pas here ne Toronto sepse takon dy here ne vit prinderit pleq qe jetojne ne nje fshat ne veri te Ontarios. Dhe gjithmone gjen kohen qe te me takoje aty ku mua me ka ardhur per mbare. Person me dy universitete, me te pakten 4 gjuhe te huaja me sfidoi heren e pare kur erdhi ne shtepine time. Sandale, xhinse te zbardhura dhe nje bluze me disa vrima te dukshme. Nuk thashe gje heren e pare, por e vura re dhe nje here tjeter. Me beri serisht pershtypje dhe serisht nuk i thashe gje. Mendova: “Inxhinier miku, dhe nuk e ka vrare mendjen te veshe nje bluze tjeter”. Nuk ishte nje nga bluzat qe jane grisur apo brimosur qe ne fabrike si pjese e modes se fundit. Ishte bluze e perdorur shume here, e paster por e brimosur.

Fakti eshte qe edhe une kam ca bluza qe nuk i vesh jashte shtepise, ca me njolla, ca me jake te rrudhosur dhe tek tuk ndonje qe eshte brimosur nga shumeperdorimi. Une e kam shume bezdi te hedh gjera qe mund te perdoren.

Por me del parasysh ai: OPINIONI. Cfare do te thone te tjeret po te shohin qe une po vesh nje bluze demode, te vjeter apo dhe me vrima? Kushedi sa fytyra me dalin perpara me mimiken e tyre te vecante qe dhe pa fjale me thone: “Edhe ti me bluze me vrima? Hajt se te jap une bluza, vec mos me dil ashtu”.
Ajo qe dua te them me kete histori te vertete eshte sesi e shohim ne veten dhe te tjeret. Personalisht kam arritur ne nje pike qe vleresimi ose mosvleresimi i te tjereve ka shume pak ndikim ne ate qe une bej dhe them. Aq me pak “kodi i veshjes”. Qe kur u bera i krishtere m’u happen syte te shikoja kotesine e te investuarit ne pamjen e jashtme, kur e brendshmja qelbet.

I kuptoj aresyet e dikujt qe perpiqet te vishet trendy dhe deri diku jam dakort qe te vishesh bukur, por a ka kufinj dhe udhezime? Vite me pare me kujtohej kur vajzat dilnin te blinin buke tek lagja dhe visheshin si per xhiro. Edhe pa qene nevoja per te pare revista, apo modele vezhgimi i njeri-tjeterit pa kuptuar krijon nje lloj mode dhe pa kuptuar secili perpiqet te vishet ne ate menyre. Bluza te shtrenjta qe kane simbolin apo emrin e nje kompanie. Po ashtu aksesore te llojeve nga me te ndryshme ku me shume kushton emri sesa materiali.

Miq, kur vishni rrobe firmato, a po vishni rroben apo po i tregoni botes qe ke mjaftueshem leke, per te blere edhe nje rrobe te tille? Pavaresisht se jane kode te shkruara dhe te pashkruara sesi mund te vishesh ne vende pune apo kur shkon diku, ajo qe une po ftoj per te reflektuar eshte sesa vemendje i japim pamjes se jashtme sidomos kur e dime qe do jemi nen vezhgimin e te pakten nje personi.

A je i/e lirshem te vishesh ashtu sic ti ke deshire apo presioni e asaj qe presin te tjeret te ben te dalesh nga vetvetja?

A investon kaq shume per ate qe te tjeret shohin sa harron te kujdesesh per njeriun tend te brendeshem (njohuri, dituri,etj)?

A mos ndoshta ti mendon qe gjithcka ne jete eshte siperfaqesore, si veshjet, marredheniet me te tjere, qofte dhe me pjesetaret e afert te familjes?


Ndoshta sot gjen nje bluze me vrima dhe mbaje neper shtepi, apo ne oborr, apo duke bere nje ecje ne rruge. Shiko nese njerezit do te respektojne njesoj. Ndoshta eshte koha te testosh miqte e vertete, dhe per kete kerkohet vec te veshesh nje bluze me vrima.

PRIVILEGJI DHE PERGJEGJESIA E PERDORIMIT TE FJALEVE

Në fillim Perëndia krijoi materien, atë që ne shohim dhe atë që ka prodhuar atë që ne shohim. E krijoi me anë të Logos-Fjalës- një fuqie të jashtëzakonshme dhe inteligjente. Sot ne ende shohim përmes ADN së njeriut dhe qënieve të tjera sesa kompleksë jemi krijuar. Mrekulli që nga krijimi dhe shumimi i milingonave, qukapikut por dhe balenave.

Kur krijoi njeriun i dha dicka që ne nuk e kuptuam si dhuratë të mrekullueshme. I dha fjalën. Në Bibël shohim që njeriut ju dha detyra të emërtonte kafshët. Po si mund të emërtojë kafshët nëse nuk flet dot? Kush e mësoi njeriun të flasë? I njëjti që i dha gojën.

E cfarë na është thënë që të bëjmë me fjalët tona?

Në varësi si kujt i shërbejmë, varet sesi i përdorim fjalët. Fjalët sado të thjeshta apo inteligjente, janë si enë uji që mbushen dhe shpërndajnë mesazhin nga pusi apo rrjedha e ujit ku janë nxjerrë.

Nga i njëjti burim s’mund të dalë edhe ujë i ëmbël dhe ujë i hidhur.

Fjalët shërojnë dhe fjalët vrasin.

Fjalët janë më të mprehta se shpata dhe japin një dhimbje më të gjatë sesa shuplaka. Sa herë që bëja gabime kur isha i vogël, nuk duroja dot të qëndroja përpara babit dhe të dëgjoja “predikimin e tij”. Më mirë thoja, më jep një shuplakë syve sesa një fjalim.

Eshtë e rrezikshme të vendosësh një shpatë në duart e një fëmije sepse mund të dëmtojë veten dhe të tjerë – edhe pa e patur dëmin në mëndje. E njëjta gjë është kur fjala është në duart e njerëzve të papjekur apo të lënduar. Nuk dihet se kë pret.

Në kohën e sotshme më shumë se kurrë na duhet t’i japim rëndësi fjalëve. Fjalët ndërtojnë dhe fjalët shkatërrojnë. Si mund ta dijë njeriu i thjeshtë kur të përdorë fjalë të caktuara drejt njerëzve të caktuar?

Cila është shkolla më e mirë e etikës në një kohë kur cdo fëmijë hap llogari online dhe mund të shpërndajë fjalë? Ju kujtohet 97’ kur shumë vajtën depove të armatimeve për të marrë të paktën një armë? Ca për ta patur në shtëpi e të tjerë për biznes, e të tjerë për të bërë keq.

A duhet të shkruajë cdokush? PO. Patjetër! Eshtë një nga liritë më themelore të njeriut. Fjala nuk duhet lidhur. Por si mundet pra të kemi një shoqëri të civilizuar ku e përdorim fjalën me kujdes dhe për të mirën e përbashkët? Kush pra mundet t’i thotë tjetrit: “Shkruaj kështu apo ashtu?” Një redaktor gazete apo televizioni mundet të kontrollojë atë që i jep rrogën, por shumica e lajmeve që dëgjojmë nuk na vijnë nga gazetarë.

Fjalët duhen vlerësuar, peshuar, matur dhe gjykuar nga FJALA. Besoj që është e drejtë që ideatori i komunikimit njerëzor të mund të ketë të drejtën absolute të vlerësojë se ku e ka vendin secila fjalë që themi. Jo më kot thuhet në librin e shenjtë që secili do të japë llogari për cdo “fjalë të kotë” që ka thënë. Kushdo i thotë tjetrit “budallë” patjetër që nuk do i shpëtojë gjykimit të FJALES.

Të kesh liri të shprehesh dhe të shkruash nuk është njësoj sikur të mos kesh kufij. Dhe Autori i Fjalës, për mendimin tim është Gjykatësi më i përshtatshëm për të vlerësuar atë që themi.

Nëse pra ka një gjyq bazuar tek fjalët që themi, a nuk do të ishte e drejtë që cdo fjalë-folës dhe fjalë-shkrues të dijë rregullat në mënyrë që të orientojë vetveten të flasë sic duhet edhe kur nuk ka një pronar apo një redaktor që t’i tregojë vendin fjalëve të caktuara?

Duke shkuar tek Fjala e Shenjtë, unë ndricohem dhe fjalët e mia ndryshojnë. Duke shkuar tek Fjala e Shenjtë unë vendos të marr frymëzim tek një burim me ujë të mirë që i bën mirë njerëzve. Duke shkuar tek Fjala e Shenjtë unë arrij të kuptoj, të shikoj dhe të shkruaj këtë artikull, duke guxuar të jem një nxitës i një teme që disa do e mirëpresin me kërshëri por shumë ndoshta s’do u pëlqejë. Nëse Fjala e Shenjtë është absolutja, atëherë unë kam vendos që ta njësoj vetveten në mendime dhe në fjalë sa më shumë afër të Shenjtës.

Kemi provuar si komb filozofi dhe fe, parti dhe pushtetarë, kemi bërtitur duam Babën dhe e urrejmë Babën. Ndoshta është koha të rimendojmë se ku e marrim frymëzimin për atë që mendojmë fshehtazi dhe e shprehim publikisht me fjalë.

Zoti na dha fjalën, le ta përdorim sic duhet.

MOS IA JEP PERLAT DERRAVE!

Jo rralle Jezusi gjate mesazheve te tij tha gjera te veshtira per t’u kuptuar dhe njera prej tyre eshte tek Mateu 7:6 “Mos ia hidh perlat derrave”. Pak me pare ai thote “mos u jep gjera te shenjta qenve”. Te dy simbolet e derrit dhe qenve tregojne ate qe kthehet tek te vjellat. tek plehrat dhe nuk arrin te vleresoje as te shenjten dhe as te cmuaren. Pak me lart Jezusi flet nje mesazh shume te forte lidhur me hipokritet dhe mosgjykimin. Kjo e fundit eshte bere kaq e perdorur sa po keqperdoret ne nje menyre te tille sa veshtireson cdo lloj korrigjimi, sepse pergjigja shpesh eshte e tille: “Kush je ti qe me gjykon mua!?”

A mund te mendojme qe perlat dhe e shenjta eshte e njejta gje? Ndoshta eshte mesazhi i shenjte i Perendise qe Jezusi predikoi dhe ia dha nxenesve te tij te vazhdojne t’ia thone kujtdo. A do te jemi te suksesshem me cilindo? Jo. Jezusi thote qe kur nuk e presin mire mesazhin, atehere shkundni pluhurin e atij qyteti apo fshati nga kembet dhe me nje fare menyre i thoni: “Ju dolem borxhit”.

Nga ana tjeter e dime qe dashuria e Perendise nuk heq dore duke i ofruar shanse mekatareve.

Pra, kush jemi ne qe te behemi gjykates dhe te vendosim qe te mos i predikojme me nje grupi njerezish nese na refuzojne heren e pare?

A nuk na thote Jezusi qe te mos gjykojme dhe te mos shikojme pamjen e jashtme?

Pse duhet te shkundim pluhurin drejt njerezve qe i njohim kur refuzojne Jezusin?

A nuk duhet te vazhdojme dhe te tregojme dashuri dhe te presim per nje mundesi tjeter per te folur me ta? Patjeter qe po. Por do te kete raste kur do te duhet te besh pjesen qe eshte me e veshtire. Dhe kjo nuk eshte gjykim por dallim.

Zoti po na meson sesi te behemi te zgjuar dhe te bejme sic thoshte pastor Tomori: “Mos harxho kohen me kedo por shko tek ai qe eshte i uritur per Zotin”

Pra, pavaresisht se Ai na ka thirrur te shkojme si delet mes ujqerve, ai na thote qe te jemi te paster si pellumbat dhe te mencur si gjarperinjte. Ne nuk jemi thirrur te jemi budallenj per gjerat qe jane te dukshme. Ketu kerkohet dallim dhe jo gjykim, kur nje person apo grup njerezish tregojne qe nuk duan te degjojne per Jezusin. Kush eshte fati i tyre? Zoti e di, nese do te kete nje dite tjeter qe ata do te degjojne, por Perendia nuk do luftoje gjithmone me njeriun duke kerkuar qe ta ktheje nga rruga e gabuar. Ne nje moment te caktuar ai do i thote cdo krenari dhe te pabinduri “u befte vullneti yt”. Perendia nuk con njerez ne ferr me zor, njerezit zgjedhin te jetojne pa Zotin dhe ferri eshte vendi ku drita dhe Zoti nuk eshte.

Zgjidh Zotin sa nuk eshte vone.